Clustering van ouderen met zorg houdt de fragmentatie van woningen in dorpen en steden in stand en draagt niet bij aan de ontstane zorgkloof, stelt Henry Smeets, manager Facilitaire Zaken bij Land van Horne in de regio Weert.
De zorgkloof
Het is een feit dat we door de vergrijzing onze woonwijken in toenemende mate gaan delen met zorgbehoevenden. Nog niet eens zo lang geleden woonden ouderen in een verzorgingshuis. Nu wonen ze zo lang mogelijk zelfstandig in een gewone woonwijk waar men in de loop der jaren een sociaal netwerk heeft opgebouwd. Een goede ontwikkeling, omdat mensen gehecht zijn aan hun vertrouwde woonplek en samen met de partner nog zo lang mogelijk kunnen genieten van het leven.
Het is van belang dat mensen goed en vitaal ouder kunnen worden en actief en betrokken kunnen blijven. Senioren leveren een grote maatschappelijke bijdrage als vrijwilliger, mantelzorger en kinderoppas en vormen een onmisbare schakel in de samenleving. Naar verwachting zal de komende twintig jaar het aantal 80-plussers in Nederland stijgen van 800.000 naar twee miljoen en het aantal dementiepatiënten van 270.000 nu tot een half miljoen.
Het Sociaal en Cultureel Planbureau waarschuwde enkele jaren geleden al dat al deze mensen zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen een enorme druk op mantelzorgers en professionele zorg zou gaan leggen. Op dit moment werkt 1 op de 7 werkenden in Nederland in de zorg. Met de vergrijzing neemt het aantal werkenden in de zorg af naar 1 op de 4, hetgeen impliceert, dat we op de huidige manier niet kunnen doorgaan.
Nieuwe woon(zorg)concepten
Smeets: in mijn werk bij Land van Horne ben ik o.a. verantwoordelijk voor het vastgoed. We bieden in 17 locaties zorg en huisvesting aan ouderen. Ik denk vanwege het groeiend aantal 80-plussers, die steeds meer vereenzamen, in combinatie met het toenemend personeelstekort, dat er een transitie moet plaatsvinden van institutionele verpleeghuiszorg naar wonen in de samenleving. Er is behoefte aan veilige, kleinschalige, geclusterde woonvormen, midden in de wijk waar ouderen nu wonen. Woonvormen waarin jong en oud kriskras door elkaar woont, met aandacht voor groen en zodanig ingericht, dat men elkaar bewust of spontaan ontmoet en naar elkaar omkijkt.
Met zo’n woonconcept streven we naar een vitale leefgemeenschap voor mensen die bewust kiezen voor een dorpsgerichte gemeenschap, die ouderen behoud van hun zelfstandigheid biedt en waarin echtparen kunnen blijven samenwonen.
Land van Horne is met het nieuwe huisvestingsbeleid een nieuwe weg ingeslagen die nog beter inspeelt op deze ontwikkeling. We anticiperen niet alleen op de groei aan thuiszorg, maar zorgen ook door middel van het realiseren van kleinschalige woonvormen, dat als ouderen inboeten op hun zelfredzaamheid toch “in de wijk” kunnen blijven wonen. Daarnaast proberen we bestaande voorzieningen zoals een buurtwinkel, horeca, kapper et cetera in het nieuwe concept te integreren, maar doen we ook een beroep op het uitwisselen van talenten bij de bewoners onderling.
Wonen binnen een community
We richten het concept zo in, dat de inwoners elkaar op uiteenlopende plekken tegenkomen, vaak ook terloops, zonder op zoek te zijn naar ontmoetingen. Anderzijds weten we ook dat meer sociaal contact niet altijd wenselijk is. We zoeken naar een balans tussen gemeenschap en autonomie, bemoeien en loslaten.
Om deze vorm van samenlevingsopbouw te realiseren gaan we samen met gemeenten, woningcorporaties en andere partijen als “community organizers” aan de slag om een brug te slaan tussen zorg- en welzijn professionals, bewoners, en lokale partijen of individuen die iets voor elkaar kunnen betekenen binnen dit nieuwe concept.
Smeets: een wijk met alleen maar losse draden kent geen wijkweefsel. Organisaties en bewoners staan dan geïsoleerd ten opzichte van elkaar en verzwakken elkaar eerder dan dat ze elkaar versterken. Met behulp van het geformeerde kernteam kunnen we samen mét de bestaande bewoners en aanwezige voorzieningen in de wijk een prachtig “dorpje” realiseren, waar we niet meer praten over doelgroepen maar over inwoners. Daarbij ook met elkaar wetende dat we niet alle vraagstukken des levens zomaar kunnen oplossen, een deel zullen we ook moeten accepteren, maar dit soort concepten kunnen we niet meer alleen realiseren; het is tijd om de handen ineen te slaan om de vraagstukken en het realiseren van een samenlevingsopbouw voor onze (kwetsbare) ouderen samen op te pakken.
Henry Smeets, Land van Horne geeft de pen door een Judit Delnoij.
Illustratie boven dit artikel komt uit magazine Programma Langer Thuis ministerie van VWS november 2020